Aspektet lirike, si formësim dhe gjuhë e thellë shpirti
- Referim rreth Vëllimit Poetik “Lulëkuqja e egër“ të autores Raimonda Moisiu
Nga Agron Shele
Të diskutosh rreth veprës letrare të autores Raimonda Moisiu është njëlloj sikur të hysh dhe të kërkosh mistikën në universin e madh dhe të pa fund, pasi gjerësia dhe hapësira krijuese kap pothuajse të gjitha zhanret e gjinisë së shkruar dhe polivalent të mendimit letrar, estetik dhe publicistik. Figura shumëplanëshe dhe autoriteti inteketual i krijuar spikat në të gjitha fushat e jetës, duke sjellë perfomancën e personalitetit grua shqiptare përherë e në rritje, përherë në kërkim, përherë në ndryshim dhe përherë në progresivitet me modelet shoqërore më të zhvilluara. Që në fillim duhet theksuar se autentizmi krijues i autores vjen si frymë e muzës së thellë krijuese dhe përzgjedhjes së zërit elitar, vjen si gërshetim i njohjes psiko-analitike shoqërore dhe idesë për tu përballur me pragmatizmin e saj, vjen si inspirim i kostelacioneve më të larta të shpirtit dhe ndjesisë për t’ i deshifruar ato, vjen si dallgëzim i rrebelimeve poetike dhe dritësisë për ti pasqyruar ato. Konceptualiteti i artit të saj shpesh kapëren nëpër dritëhije dhe kjo jo rastësisht, pasi teknika bashkohore e përdorur mundëson beftësinë por dhe simbolikën e saj, intrigon elementët jetësorë por përafron me botën e imazheve të saj dhe kështu e endur nëpër labirinthet e përtejkoshienës ringre dhe magjeps me madhështinë e fjalës. Duhen vënë në dukje edhe gjurmimet e formimit si autore dhe ndikimet, të cila kalojnë nëpër një shtrat të pasur etnokulturor dhe traditë që pak kush e ka, sikurse është Korça e mësonjtores së parë, Korça e karnavaleve, Korça e serenatave dhe e lirikës më të bukur shqiptare.
“Lulëkuqja e egër“ është një nga veprat lirike më të fundit të publikuara nga autorja Moisiu, cila për nga fuqia shprehëse, autoriteti krijues, ndjeshmërisë poetike që përcjell, emocionaliteti, notat e thella përshkuese dhe ngjyrimet, e bëjnë këtë vepër sa inkluidive po dhe kaq drithëruese. Kjo risi krijuese për më tepër vjen në katër gjuhë të ndryshme, në katër lloj komunikemesh, në katër shije lexuesish, të cilët e bëjnë thelbin e boshtit që përshkon sa identifikuese po dhe kaq dhe universale, duke e klasifikuar autoren si trasmetuese të vlerës shirtërore dhe kulturore të vendit që përfaqëson. Vargjet poetike kapërcejnë nëpër lëndinajat e pafundme të përtejndjenjës, nëpër pezmet e muzave më të zjarrta, nëpër infinitet e horzonteve më të bukura, nëpër ornamentet më tejçuese të pafajësisë shpirt dhe e gjithë kjo e konceptuar si dashuri e vërtetë dhe etikë. Gjithashtu në këtë vëllim poetik lirizmi percepetohet jo vetëm si fluiditet, por dhe intimitet figurativ, dhe e gjithe kjo në referim të shpirtëzimit të fjalës artistike, të rritjes së forcës së saj, të dhënies së koloritit të duhur dhe elokuencës së vargut. Edhe ejmotivet apo ndërthurjet e motiveve të futura, sikurse motivi esenian (shagane), apo motivet lasgushiane e rrisin kurbaturën dhe tempin poetik duke e përafruar shumë më tepër me frymën orientale, por dhe duke e bërë më platonike, kumbuse dhe po kaq muzikale.
“ Të gjithë mëkatojmë,
Të gjithë e dëshirojnë atë,
si Unë edhe Ti… »
Këto vargje përflasin mëkatin figurativ si fuqi, si ndjenjë që shtyn dhe përafron (unë dhe ti), të cilët përbrenda botës pasionate dhe dëshirës për t’ u ndierë, për të shkrirë zjarrin e shpirtit, fluturojnë çiltërsisht qiellit të shtatë, harbojnë ëndrrat e bardha dhe çmendin të pashtershmen dashuri.
Në mbyllje :
“Unë e Ti… mëkatarë… të Perëndeshës Dashuri! “
Me lakonizmin lasgushian (Perëndeshë e dashurisë), përshkallëzimi fuqisë së ndjenjës rritet, llahtarohet, ngrihet si prelud hyjnor, dhe në antitezë të veprimit qënësi (mëkatit), luhet me kontrastet dhe tablotë e shpirtit, faljes tek e përndritmshja pernëndi madhështi. Gjithashtu duke ravijëzuar këtë poezi si hyrje dhe si përmbyllje kupton simetrinë e shtrirjes së shkallës përjetuese, emocionit të fortë dhe në anaforë të plotë me gjithë qëndërzimin ose barslargimin nga mëkati, si mallkim i endur brenda nesh (konceptim përgjithësues), e indetifiokon si trill të vetë botës njerëzore.
“ Heshtur,
vështroj qiellin e errësuar,
përhumb në mjegullnajën e yjeve. “
Kjo poezi vjen si diskurs i përmbysjes së madhe, gati në apokaliptizëm, e cila njëhëson në dukjen e parë gjendjen heshtje ( eremi) me errëtinë qiell ( kuptim më i gjerë qiell shpirtëror), dhe pikërisht përbrenda kësaj perdeje metafizike, forca, dhe intuitiviteti i njeriut optimist, konkretisht i autores, shquan portat e dritësisë jetësore, mjegullnajën më ndriçuese të universit, duke mbjellur besimin dhe shpresën për të nesërmen, si dhe duke evokuar idetë dhe qëllimet fisnike për përditësinë dhe kuptimësinë e vërtetë.
“ Heshtur,
ndiej rrezen përcëlluese
të buzëve dhe
paqen e vështrimit adhurues “
Përqasja e kësaj poezie sikurse mbarë poezia e saj përkon natyrshëm me objeksionin lirik, ku heshtja nënçmohet dhe paramendohet si përkohësi, pasi aty mes heshtjes plogështuese ringrihet dhe ritmojnë rrahjet e zemrës pa kufi, po aty përjetësohet shija e përhumbur dashurive, dhe sikurse rrezja më e bukur që shpërthen petalin edhe farfurima ngjyrë-jetë e rimëkëmb ëndrrën më të parë.
Gjuha poetike e kësaj autoreje është vërtetë e brishtë dhe mjaft sinjikative, është e qelqtë dhe po kaq reflekuese , por ndaj fenomenit shoqëror ajo bëhet sa i mprehtë dhe po dhe kaq mesazhus, sa rrebel po dhe kaq ndërgjegjësues.
“ Çdo ditë shoh gra, të fyera, të dhunuara,
të braktisura, si
kufomat mbi ujë nga mbytja e varkës,
të flakura nga krevati i dëshirave,
epsheve,dhe pikat e gjakut… “
Autorja shpreh shqetësimin e ligjshëm për dhunimin, trajtimin e gruas si objekt epshi, dhe flakjen e saj pa mëshirë, apelon për mentalitetet e cungura që nuk pranojnë dot personalitetin dhe vendin e saj të merituar në shoqëri, apelon këto forma monstruoze fobizmi dhe kërkon që nëpërmjet vargjeve të prekë zemrat dhe memoriet e tyre, si dhe të sensibilizojë ndërgjegjiet njerëzore.
Arti i autores Moisiu është art i një bote të tërë ndjenjash, është art që shkruhet me gjuhë shpirti, është art i prekshëm dhe mjaft befasues, dhe si i tillë ai ka shijen estetike dhe vizualitetin e imazheve që janë përftuar nga formësimi etik dhe filozofik . Poezia e saj vjen si përmasë e fuqisë shprehëse dhe dhuntisë së lindur, vjen si kristal që zbukuron margaritarin e kurorës lirike shqiptare dhe percepetim i madalitetit bashkohor, vjen si dritëthënie e mendimit të avancuar dhe universalizimit të fjalës përzgjedhur sot.
“Lulëkuqja e egër“, është vepër e mirëfilltë lirike, e cila fludizon kaltërsinë e ndjenjës dhe ashtu e ardhur, si : aspirim i botës femërore, frymëzim, muzë e derdhur nga përflakja e perëndimeve më të plakur dhe rizgjuar agimeve më të zbardhur, çiltërsi dhe brishtësi, përthyen dhe rihap të tjera koncepte në letërsinë tonë shqipe, për poezinë si tërësi dhe gjuhën e letrave në vazhdimësi.
